ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ» ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΤΩΝ «28» ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ 2009 – 2018-Κ.Στεριωτης

Βασικά  ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ – ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ

 Σε αδιέξοδα έχουν οδηγηθεί η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας και το Ηλεκτρικό Σύστημα της Ελλάδας λόγω των υπέρμετρων φορολογιών του ηλεκτρικού ρεύματος για νοικοκυριά. Αποτελέσματα της υπέρμετρης φορολόγησης του ρεύματος είναι:

•   η ΔΕΗ ΑΕ να αντιμετωπίζει πολύ μεγάλα προβλήματα εισπραξιμότητας και υπερ-διόγκωση των ανείσπρακτων λογαριασμών,

• αποεπενδύσεις και έλλειψη επενδυτικού ενδιαφέροντος για θερμικές (λιγνιτικές) μονάδες ή και για νέα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο,

• ένταση των πιέσεων για νέες αυξήσεις των λογαριασμών ρεύματος στις περισσότερο ακριβές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας,

• έκθεση σε αυξημένους Κινδύνους Διακοπών παροχής ρεύματος από νέες μεγάλες επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές, που χαρακτηρίζονται από μεγάλη μεταβλητότητα της παραγωγής τους…

 Αυτές είναι οι πιο σημαντικές επιπτώσεις για την Ελληνική Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας από τα διάφορα συμπεράσματα που προκύπτουν από την επισκόπηση της πορείας των τιμών ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 28 χωρών μελών στη δεκαετία 2009 – 2018.Συνοπτικά, με βάση την σχετική παρουσίαση προκύπτουν τα ακόλουθα:Ü  Στη δεκαετία 2009 – 2018 η «απελευθέρωση» των εθνικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και η ενίσχυση του ανταγωνισμού μεταξύ παραγωγών και παρόχων προκάλεσαν έντονες μεταβολές των τιμών και των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά στις 28 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, αυτές οι μεγάλες μεταβολές τιμών:ü  Κατά κανόνα παρουσίασαν ισχυρές έως μέτρια ανοδικές τάσεις: από τις 28 χώρες μέλη της ΕΕ σε 23 χώρες επικράτησαν ανοδικές τάσεις στους λογαριασμούς ρεύματος, συμπεριλαμβανομένων σε αυτούς των διαφόρων φόρων και επιβαρύνσεων…ü  Δεν κατάφεραν να προκαλέσουν ευρείες συγκλίσεις τιμών και μείωση των διαφορετικών επιπέδων τιμών, παρά

• τον ισχυρό ανταγωνισμό που επικράτησε σε επίπεδο λιανεμπορίου και

• τη βελτίωση της λειτουργίας των αγορών χονδρικής εμπορίας. Αντίθετα, ακόμη και μεταξύ γειτονικών χωρών παρατηρούνται έντονες αποκλίσεις των τιμών και διεύρυνση των διαφορών τους.

 Η υπερφορολόγηση του ηλεκτρικού ρεύματος αποτέλεσε τον κύριο παράγοντα δημιουργίας «στρεβλώσεων» και μεγάλων αποκλίσεων των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος τις οποίες καταβάλλουν τα νοικοκυριά της Ευρώπης στις διάφορες χώρες – μέλη. Οι φορολογικές επιβαρύνσεις κλπ επί του ρεύματος αυξήθηκαν κατά 71% στη δεκαετία 2009 – 2018, «φουσκώνοντας» σημαντικά τους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 Ο λογαριασμός του μέσου ευρωπαϊκού νοικοκυριού επιβαρύνεται με διάφορους φόρους που αντιστοιχούν στο 58% της καθαρής αξίας των τιμών που προορίζονται για ηλεκτρική ενέργεια…

 Δυστυχώς, η Ελλάδα αναδεικνύεται «πρωταθλήτρια» στους φόρους, τέλη για Ανανεώσιμες Πηγές, εισφορές κλπ «υπέρ τρίτων», αφού:
 Στη δεκαετία 2009 – 2018 οι διάφορες επιβαρύνσεις επί των λογαριασμών του ρεύματος των νοικοκυριών στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά…641% έναντι μέσης αύξησης 71% στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης…
 Η υπερφορολόγηση του ηλεκτρικού ρεύματος για τα ελληνικά νοικοκυριά είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι λογαριασμοί κατά 62% στη δεκαετία 2009 – 2018… Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό ανόδου που κατεγράφη από χώρα – μέλος της ΕΕ έναντι μιας μέσης αύξησης κατά 25% για τους λογαριασμούς των νοικοκυριών της ΕΕ στην ίδια χρονική περίοδο…
 Οι διάφορες φορολογικές επιβαρύνσεις έφθασαν να καλύπτουν το 65% του λογαριασμού ρεύματος των ελληνικών νοικοκυριών κατά το πρώτο εξάμηνο 2018…

 Πολύ μεγάλο ρόλο στην αλλαγή της διάρθρωσης και στις μεγάλες αυξήσεις των λογαριασμών ρεύματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση παίζει η «μεγάλη στροφή» προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Η μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ στο «ενεργειακό μείγμα» των χωρών της Ευρώπης χρηματοδοτείται από τους τελικούς καταναλωτές και με επιδοτούμενες τιμές κατά πολύ πάνω από τις χονδρικές και λιανικές τιμές που διαμορφώνονται σε συνθήκες πολύ σκληρού ανταγωνισμού μεταξύ παραγωγών «συμβατικής ηλεκτρικής ενέργειας» με καύσιμα από άνθρακα, λιγνίτη και φυσικό αέριο.
Αυτή η εκτός μηχανισμών αγοράς «προνομιακή μεταχείριση» των ΑΠΕ έχει τις εξής συνέπειες για τα πιο σημαντικά ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders):
 Τα νοικοκυριά καταβάλλουν ποσά για ΑΠΕ αναλογικά πολύ περισσότερα από αυτά που θα κατέβαλαν για ίσης ποσότητας καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια προερχόμενη από συμβατικές θερμικές μονάδες.
 Η αυξημένη προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της μεγάλης διείσδυσης των ΑΠΕ στο «ενεργειακό μείγμα» των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπιέζει τα περιθώρια κερδών των «παραδοσιακών» παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και τους προκαλεί μεγάλες ζημιές, οι οποίες αποτελούν «κίνητρο για αποεπενδύσεις» και κλείσιμο εργοστασίων.
 Οι απότομες διακυμάνσεις της παραγωγής από ΑΠΕ – και ιδιαίτερα όταν υπάρχει μεγάλη «διασπορά» των μονάδων τους – επιβάλλουν αυξημένα κόστη λειτουργίας για τους παραγωγούς που διαθέτουν «μονάδες βάσης» (σ.σ. εργοστάσια με καύσιμα άνθρακα ή λιγνίτη ή φυσικό αέριο που τίθενται πολύ γρήγορα σε λειτουργία).
 Η σταδιακή «ωρίμανση» των τεχνολογιών ΑΠΕ και οι υψηλές επιδοτήσεις που εξασφαλίζουν αποτελούν «κίνητρα» για τους επενδυτές να μετακινούνται στην παραγωγή ΑΠΕ, ανεξαρτήτως των επιπτώσεων που μπορεί να υπάρχουν από μεγάλες διακυμάνσεις των διαλειπουσών πηγών ενέργειας (σ.σ. ενέργεια που παράγεται κατά διαστήματα), ιδιαίτερα όταν αυτές καλύπτουν ένα μεγάλο ποσοστό του «ενεργειακού μείγματος» μιας χώρας ή σειράς χωρών που έχουν μεταξύ τους ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Πέραν αυτού επισημαίνεται ότι μέσω των επιδοτήσεων των ΑΠΕ εξασφαλίζεται η μερική απασχόληση του εγκατεστημένου ηλεκτροπαραγωγικού δυναμικού σε ετήσια βάση, ενώ το κόστος για «πλεονάζον παραγωγικό δυναμικό» θα καλυφθεί από δαπάνες των νοικοκυριών καΙ  των λοιπών τελικών καταναλωτών.

Δρ ΚΙΜΩΝ ΣΤΕΡΙΩΤΗΣ                                                                                                                     9 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2019
Οικονομολόγος, τέως Διευθυντής Επικοινωνίας Ομίλου ΔΕΗ ΑΕ

 

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΙΣ 28 ΧΩΡΕΣ – ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

9 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2019

 

1)  ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΡΕΥΜΑΤΟΣ

 

Οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος για νοικοκυριά αυξήθηκαν κατά 8% στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταξύ των πρώτων εξαμήνων των ετών 2009 και 2018, δηλαδή μέσα σε μία δεκαετία. Στην ίδια περίοδο ο πληθωρισμός στις χώρες της ΕΕ των 28 αυξήθηκε κατά περίπου 15%, με βάση τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της Eurostat (Harmonised Indices of Consumer Prices – HICPs).

Όμως, εδώ θα πρέπει ιδιαίτερα να υπογραμμισθεί ότι:

Ü  η συνολική αύξηση των τιμών ηλεκτρικού ρεύματος στην ΕΕ των 28 κατά 8% (βλ. ΠΙΝΑΚΑ 1) αφορά στις τιμές που καταβάλλουν τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά για ηλεκτρικό ρεύμα χωρίς να συμπεριληφθούν στις τιμές οι προσαυξήσεις από φόρους και λοιπές επιβαρύνσεις (πχ καταβολή επιδοτήσεων από τα νοικοκυριά για χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ή για περιβαλλοντικούς φόρους).

Τρεις είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη συγκρατημένη αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά (μη συμπεριλαμβανομένων των φόρων και λοιπών επιβαρύνσεων)

1.    Μεγάλη ενίσχυση του Ανταγωνισμού μεταξύ των «παραδοσιακών» βιομηχανιών παραγωγής και διάθεσης ηλεκτρικής ενέργειας, που απέβη σε βάρος κυρίως των (άλλοτε) πλήρως καθετοποιημένων «κολοσσών» που διέθεταν δεσπόζουσα θέση στις εθνικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι κοινοτικές οδηγίες για την «απελευθέρωση» των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και η εμφάνιση «νέων παικτών» στις αγορές συνέβαλαν στη συμπίεση των λιανικών ρεύματος σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης υπολογισμένων σε σταθερές τιμές και με βάση τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (HICP).

2. Η ανάπτυξη των χονδρεμπορικών αγορών. Μακροχρόνια οι χονδρεμπορικές αγορές συγκεντροποιήθηκαν και προσέφεραν πωλήσεις πολύ μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας που παράγονται σε διαφορετικές χώρες και σε ολοένα και πιο ανταγωνιστικές τιμές.

3. Η αυτονόμηση των εταιρειών Διανομής και Μεταφοράς και η ξεχωριστή τιμολόγηση των υπηρεσιών που παρέχουν. Οι τιμολογήσεις αυτών των εταιρειών δεν περιλαμβάνονται στις τιμές ρεύματος, αλλά στους λογαριασμούς ρεύματος…Ο «νομικός διαχωρισμός» των Δικτύων (Μεταφοράς και Διανομής) από την Παραγωγή και Εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας επέτρεψε στις εταιρείες που δημιουργήθηκαν να τιμολογούν ξεχωριστά τις υπηρεσίες τους, με τα σχετικά ποσά να περιλαμβάνονται στους λογαριασμούς ρεύματος και να περιλαμβάνουν ικανοποιητικά κέρδη. Αυτή η «οικονομική αυτοτέλεια» επέτρεψε στις εταιρείες Διανομής και Μεταφοράς – και αποτελούν «μονοπώλια» σε εθνικό επίπεδο – να εμφανίζουν ικανοποιητικά καθαρά κέρδη σε ετήσια βάση, σε αντίθεση με τις βιομηχανίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν πολύ μεγάλες ζημιές σε αρκετές περιπτώσεις.

4. Η μεγάλη ανάπτυξη των εξαγωγών – εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας μέσω των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών. Αυτές οι σημαντικές αλλαγές είχαν ως αποτέλεσμα την προσφορά μεγαλυτέρων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδο χονδρικών αγορών που διοχετεύονταν στη συνέχεια μέσω των δικτύων λιανικής στα νοικοκυριά και στους λοιπούς τελικούς χρήστες. Μέσω των χονδρικών αγορών γίνεται η ζήτηση και προσφορά και καθορίζονται οι τιμές αγοράς/ πώλησης και κλείνονται τα συμβόλαια μεταξύ των εταιρειών εμπορίας.

 

5.    Η ταχύτατη ανάπτυξη των επιδοτούμενων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και η απότομη διείσδυσή τους- ως ποσοστού –  στο «ενεργειακό μείγμα» της κάθε χώρας μέλους της ΕΕ.

Διευκρινίζεται ότι οι «αμοιβές των παραγωγών ΑΠΕ» περιλαμβάνονται στους λογαριασμούς ρεύματος (μαζί με τους φόρους κλπ) και όχι στα τιμολόγια για καταναλώσεις ρεύματος που πληρώνουν τα νοικοκυριά…

Πρόκειται για έναν πολύ αρνητικό παράγοντα τόσο για τις «παραδοσιακές» (θερμικές) βιομηχανίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας όσο και για τα νοικοκυριά! Γιατί οι επιδοτούμενες ΑΠΕ:

• Κατά προτεραιότητα και χωρίς ανταγωνισμό η παραγωγή των ΑΠΕ μπαίνει στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής, «εκτοπίζοντας» την παραγωγή των μονάδων με ορυκτά καύσιμα (φυσικό αέριο, άνθρακας, λιγνίτης), συμπιέζοντας προς τα κάτω χονδρικές και λιανικές τιμές τους…

• Τα κόστη επιδότησης των ΑΠΕ επιβαρύνουν έμμεσα τους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών και των λοιπών τελικών καταναλωτών, παρά το γεγονός ότι οι τελικές τιμές (επιδοτήσεις) που απολαμβάνουν οι επενδυτές ΑΠΕ είναι, σε μέσα επίπεδα, πάνω από τις τιμές λιανικής των συμβατικών (θερμικών) βιομηχανιών παραγωγής ηλεκτρενέργειας…

• Οι θερμικές μονάδες που παραμένουν εκτός λειτουργίας – όσο τροφοδοτείται το Ηλεκτρικό Σύστημα με παραγωγή από ΑΠΕ – επιβαρύνονται με πρόσθετα κόστη λειτουργίας, ώστε να είναι έτοιμες να λειτουργήσουν όταν υποχωρήσει η παραγωγή από ΑΠΕ λόγω μεταβολής των κλιματικών συνθηκών. Όμως, αυτά τα πρόσθετα κόστη για την ετοιμότητα των θερμικών μονάδων δεν μπορούν εύκολα να μετακυληθούν στο σύνολό τους στους καταναλωτές, λόγω του οξύτατου ανταγωνισμού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα – όπως ήδη αναφέρθηκε – να καταγράφουν πολύ μεγάλες ζημιές οι βιομηχανίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που διαθέτουν ισχυρό θερμοηλεκτρικό δυναμικό, παλαιές μονάδες, καύσιμα με χαμηλές αποδόσεις (πχ αποθέματα λιγνίτη με χαμηλές θερμικές αποδόσεις), «πρόστιμα» για τη ρύπανση του περιβάλλοντος κλπ…

ΠΙΝΑΚΑΣ 1
ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ (*) ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ/ ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ (2009 – 2018)
Για Καταναλώσεις Ηλεκτρικής Ενέργειας 2.500 kWh – 5.000 kWh, χωρίς φόρους και επιβαρύνσεις, σε ευρώ/ kWh
	1ο εξάμ. 2009	1ο εξάμ. 2018	Μετ. 2018/2009 σε %	2018: Τιμή/ χώρα με βάση MO ΕΕ των 28 (%)
ΙΣΠΑΝΙΑ	0,1294	0,1873	45	44
ΕΣΘΟΝΙΑ	0,0712	0,0989	39	-24
ΒΕΛΓΙΟ	0,1431	0,1898	33	46
ΓΑΛΛΙΑ	0,0908	0,1134	25	-13
ΡΟΥΜΑΝΙΑ	0,0814	0,0990	22	-24
ΣΟΥΗΔΙΑ	0,1040	0,1258	21	-3
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ	0,0685	0,0816	19	-37
ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ	0,0974	0,1074	10	-17
ΚΡΟΑΤΙΑ	0,0935	0,1020	9	-21
ΕΕ 28 ΧΩΡΕΣ	0,1198	0,1297	8	0
ΚΥΠΡΟΣ	0,1336	0,1445	8	11
ΛΕΤΤΟΝΙΑ	0,0957	0,1035	8	-20
ΕΛΛΑΔΑ	0,1055	0,1132	7	-13
ΤΣΕΧΙΑ	0,1212	0,1286	6	-1
ΠΟΛΩΝΙΑ	0,0883	0,0929	5	-28
ΣΛΟΒΕΝΙΑ	0,1056	0,1108	5	-15
ΙΡΛΑΝΔΙΑ	0,1789	0,1846	3	42
Μ. ΒΡΕΤΑΝΝΙΑ	0,1399	0,1414	1	9
ΓΕΡΜΑΝΙΑ	0,1401	0,1379	-2	6
ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ	0,0799	0,0771	-4	-41
ΔΑΝΙΑ	0,1115	0,1011	-9	-22
ΑΥΣΤΡΙΑ	0,1380	0,1232	-11	-5
ΟΛΛΑΝΔΙΑ	0,1473	0,1187	-19	-8
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ	0,1264	0,1007	-20	-22
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ	0,1619	0,1283	-21	-1
ΜΑΛΤΑ	0,1627	0,1224	-25	-6
ΣΛΟΒΑΚΙΑ	0,1294	0,0942	-27	-27
ΟΥΓΓΑΡΙΑ	0,1227	0,0885	-28	-32
ΙΤΑΛΙΑ	:	0,1285	:	-1
ΠΗΓΗ: EUROSTAT (*) ΣΗΜ.: Σύμφωνα με την Eurostat, πρόκειται για τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που αφορούν για αντιπροσωπευτικά νοικοκυριά σε κάθε χώρα – μέλος  (medium size household consumers)

 

2)  ΤΑ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΕΗ

Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για αντιπροσωπευτικά νοικοκυριά σε κάθε χώρα – μέλος  (medium size household consumers) δεν μεταβλήθηκαν μέσα σε μία δεκαετία κατά ενιαία ποσοστά ή και προς μία και μόνη κατεύθυνση (αυξήσεις ή μειώσεις).

Παρατηρώντας τα στοιχεία του ΠΙΝΑΚΑ 1 μπορεί να γίνουν οι εξής ενδιαφέρουσες επισημάνσεις σε ότι αφορά τις μεταβολές των τιμών στη χώρζα μας:

• Η Ελλάδα είχε μια συγκρατημένη αύξηση 7% των τιμών ρεύματος για νοικοκυριά μεταξύ των πρώτων εξαμήνων των ετών 2009 και 2018, ελάχιστα χαμηλότερη από την αύξηση του 8% για τα αντιπροσωπευτικά νοικοκυριά της ΕΕ των 28.

• Επιπλέον η αύξηση του ρεύματος χωρίς φόρους κλπ των ελληνικών νοικοκυριών (+7%) είχε ελάχιστες διαφορές στο ίδιο διάστημα ως προς τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για την Ελλάδα (+7,5%) και τον Εθνικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (+6,3%).

Με βάση την ανωτέρω σχέση Τιμών Ηλεκτρικού Ρεύματος και Πληθωρισμού, λαμβάνοντας υπόψη και την «δεσπόζουσα θέση» της ΔΕΗ στην εγχώρια λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, μπορεί βάσιμα να υποστηριχθούν τα ακόλουθα:

ü  Η ΔΕΗ ουδόλως επιβάρυνε τα νοικοκυριά αυξάνοντας τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος σε ποσοστά πάνω από τον μέσο ετήσιο όρο ανόδου του Πληθωρισμού στη δεκαετία 2009 – 2018.

Ωστόσο, στην ίδια περίοδο η αγοραστική δύναμη των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκε σε ποσοστά άνω του  20% λόγω της μείωσης των εισοδημάτων και της κατακόρυφης αύξησης των ποσοστών της ανεργίας από την οικονομική κρίση…

ü  Στην ίδια δεκαετία συρρικνώθηκε το μερίδιο της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής σε όφελος κυρίως της παραγωγής  των πολύ πιο ακριβών ΑΠΕ από τις λιανικές τιμές της ΔΕΗ για νοικοκυριά…

ü  Η μεγάλη μείωση του μεριδίου της λιγνιτικής παραγωγής της ΔΕΗ στο «ενεργειακό μείγμα» της χώρας και η αύξηση του μέσου κόστους εξόρυξης λιγνιτικών κοιτασμάτων, λόγω χειροτέρευσης της σχέσης αγόνων/ λιγνίτη για καύση. Αυτή η μεταβολή κόστους παραγωγής είχε αρνητικές συνέπειες στα καθαρά οικονομικά αποτέλεσμα της εταιρείας, ενώ στην ίδια περίοδο αυξάνονταν δραματικά οι φόροι και λοιπές «υπέρ τρίτων» επιβαρύνσεις…

ü  Εξαιρετικά αρνητικό ρόλο στην αναπροσαρμογή των τιμολογίων της ΔΕΗ έπαιξε και η χαμηλή εισπραξιμότητα των λογαριασμών και η πρωτοφανής διόγκωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών των νοικοκυριών λόγω της οικονομικής κρίσης.

Ü    Το αποτέλεσμα των ανωτέρω αρνητικών επιπτώσεων διαπιστώνεται από το γεγονός ότι η ΔΕΗ στο πρώτο εξάμηνο 2018 από κύκλο εργασιών € 2.200 εκατ. εμφάνισε ζημίες  26,9 εκατ. , ενώ στο αντίστοιχο εξάμηνο του 2009 είχε εξασφαλίσει κύκλο εργασιών 2.928. εκατ. και καθαρά κέρδη 412 εκατ.!

Πέραν των ανωτέρω επιπρόσθετα επισημαίνονται τα ακόλουθα για τις τιμές ηλεκτρικού ρεύματος προς τα νοικοκυριά της Ελλάδας:

• Στο πρώτο εξάμηνο 2018 μεταξύ των 28 της ΕΕ η Ελλάδα βρέθηκε στην 15η θέση με βάση το απόλυτο ύψος των τιμολογίων. Αντίστοιχα, η Ελλάδα στο πρώτο εξάμηνο 2009 είχε βρεθεί στην 17η θέση μεταξύ 27 χωρών μελών της ΕΕ που είχαν σχετικά διαθέσιμα στοιχεία.

• Λόγω της «δεσπόζουσας θέσης» της ΔΕΗ στην εγχώρια αγορά λιανικής ασκήθηκαν «πιέσεις» από την ΕΕ για να αυξηθούν οι λιανικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ, ώστε να μπορέσουν να αποκτήσουν μερίδια αγοράς και άλλες εταιρείες… Οι «πιέσεις» με το 3ο Μνημόνιο εντάθηκαν και έγινε αποδεκτή η δέσμευση για υποχρεωτική διάθεσης\ μέσω δημοπρασιών μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας από τη ΔΕΗ κάτω του κόστους παραγωγής της και σε όφελος των ανταγωνιστών της…

3)  ΧΩΡΕΣ ΜΕ «ΑΚΡΙΒΟ ΡΕΥΜΑ»

 

Πέραν των όσων αναφέρθηκαν για την Ελλάδα, από τα στοιχεία του ΠΙΝΑΚΑ 1 προκύπτουν και άλλα σημαντικά συμπεράσματα:

Ü  Στο πρώτο εξάμηνο 2018 μια πεντάδα χωρών της ΕΕ των 28 είχε τα υψηλότερα τιμολόγια χωρίς φόρους και λοιπές επιβαρύνσεις για τα αντιπροσωπευτικά νοικοκυριά: Βέλγιο, Ισπανία, Ιρλανδία, Κύπρος και Βρεταννία. Δηλαδή, στις πέντε χώρες τρεις είναι νησιωτικές, από τις οποίες η Κύπρος δεν έχει καμμία διεθνή ηλεκτρική διασύνδεση. Φυσικά, οι νησιωτικές χώρες αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και μακροχρόνια πολύ μεγάλους κινδύνους διακοπών παροχής λόγω εκτάκτων γεγονότων.

Ü  Μεταξύ 2009 και 2018 οι μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών ηλεκτρικού ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές καταγράφονται στις χώρες: Ισπανία 45%, Εσθονία 39%, Βέλγιο 33%, Γαλλία 25% και Ρουμανία 22%.

Οι μεγάλες αυξήσεις τιμών συνδέονται περισσότερο με τρεις βασικούς παράγοντες:

ü  Προσπάθεια των πιο ισχυρών παραγωγών (leaders) να επιβάλλουν μεγάλες αυξήσεις προκειμένου να διατηρήσουν βελτιωμένες τις οικονομικές επιδόσεις τους σε ένα μεταβαλλόμενο και αβέβαιο οικονομικό και ενεργειακό περιβάλλον: περίπτωση της Γαλλίας και του Βελγίου).

ü  Επιδίωξη των παραγωγών να αντισταθμίσουν την απώλεια μεριδίου παραγωγής από τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ και την εγκατάλειψη κοστογόνου παραγωγής: περίπτωση της Ισπανίας, στην οποία εγκαταλείφθηκε η παραγωγή από άνθρακα με παράλληλη άνοδο της παραγωγής από ΑΠΕ που έφθασε να καλύπτει σχεδόν το 40% της ηλεκτροπαραγωγής.

ü  Προσαρμογή των τιμολογίων ηλεκτρικού ρεύματος για την ταχεία κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας που ξεκίνησε από χαμηλά επίπεδα: περίπτωση της Εσθονίας και Ρουμανίας.

Ü  Η Γερμανία  έχει πολύ υψηλές τιμές για τα νοικοκυριά, παρά το γεγονός ότι έχει χονδρική αγορά με «μεγάλο βάθος» και χαμηλές τιμές, ευνοούμενη και από τις διασυνδέσεις της με χώρες της Σκανδιναβίας που διαθέτουν άφθονη και φθηνή υδροηλεκτρική ενέργεια (Νορβηγία) ή και πυρηνική (Σουηδία). Προφανώς, η πολύ χαμηλή ανεργία στη Γερμανία ευνοεί τη διαμόρφωση υψηλών τιμών ηλεκτρικού για τα νοικοκυριά, ενώ οι άλλοτε ενεργειακοί «κολοσσοί» της έχουν καταγράψει τεράστιες ζημιές αφενός από το κλείσιμο πολλών ανθρακικών και πυρηνικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής και αφετέρου από την υπέρμετρη ανάπτυξη των ΑΠΕ. Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία η παραγωγή των ΑΠΕ καλύπτει πάνω από το 30% του συνόλου της ηλεκτροπαραγωγής της Γερμανίας…

Ü  Η περίπτωση της Γαλλίας είναι ξεχωριστή μεταξύ των 28 της ΕΕ, καθώς διαθέτει το μεγαλύτερη «πυρηνικό στόλο» που καλύπτει σχεδόν το 72% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή η μεγαλύτερη, λοιπόν, «πυρηνική δύναμη» αύξησε τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος για νοικοκυριά κατά 25% μεταξύ των πρώτων εξαμήνων των ετών 2009 και 2018. Ωστόσο, παρά τις μεγάλες αυξήσεις των τιμών, στα τέλη 2018 πάνω από το 80% των νοικοκυριών της Γαλλίας είχαν ως πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας την «πυρηνοκίνητη»  EDF, ενώ οι τιμές του οικιακού ηλεκτρικού ρεύματος χωρίς φόρους και λοιπές επιβαρύνσεις ήσαν ελαφρά υψηλότερες από αυτές της Ελλάδας. Έτσι, στο πρώτο εξάμηνο 2018 η Γαλλία βρέθηκε να είναι στην 14η θέση στην κατάταξη των «28 χωρών» της ΕΕ με βάση τις υψηλότερες χρεώσεις ηλεκτρικού ρεύματος, με την «λιγνιτική Ελλάδα» να βρίσκεται στην 15η θέση.

Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός  ότι παρά τον ισχυρό ανταγωνισμό η γαλλική EDF με τον «πυρηνικό στόλο» εμφανίσθηκε με κέρδη και κατά το 2018. Προφανώς η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικά εργοστάσια εξακολουθεί να έχει υψηλότερα περιθώρια κέρδους από τις ανθρακικές και λιγνικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που έχουν μεγάλες επιβαρύνσεις από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2).

Ü  Οι χώρες με τις χαμηλότερες τιμές ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές προέρχονται στο σύνολό τους από χώρες που πέρασαν με μεγάλη καθυστέρηση από την κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία στην οικονομία της αγοράς. Στο πρώτο εξάμηνο 2018 οι χώρες με τα χαμηλότερα τιμολόγια κατά σειράν ήσαν: Λιθουανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία.

Ü  Τέλος, θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι από ένα σύνολο 27 χωρών της ΕΕ, με ομοιογενή στοιχεία, σε  10 χώρες κατεγράφησαν μειώσεις των οικιακών τιμολογίων μη συμπεριλαμβανομένων των φόρων και λοιπών επιβαρύνσεων.

Από τις 10 αυτές χώρες:

• Μόνον τρεις (Ουγγαρία, Σλοβακία και Λιθουανία) προέρχονται από την ομάδα χωρών που με μεγάλη καθυστέρηση πέρασαν στην οικονομία της αγοράς.

• Οι άλλες 7 χώρες είναι στην Κεντρική Ευρώπη (Γερμανία, Αυστρία), Βόρεια Ευρώπη (Δανία), Δυτική Ευρώπη (Ολλανδία, Λουξεμβούργο), Ιβηρική (Πορτογαλία) και Μεσόγειο Θάλασσα (Μάλτα).

4)  Η ΕΛΛΑΔΑ «ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΡΙΑ» ΣΤΙΣ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΡΕΥΜΑΤΟΣ

 

Ο ΠΙΝΑΚΣ 2 είναι αποκαλυπτικός των τεράστιων αλλαγών που προκάλεσαν στην Ευρώπη η στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και η αύξηση των φορολογιών για δημοσιονομικούς και περιβαλλοντικούς σκοπούς. Εντυπωσιάζουν τα ποσοστά των αυξήσεων στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος για νοικοκυριά, οι οποίοι συμπεριλαμβάνουν:

1) Τις τιμές που καταβάλλονται στους παρόχους που επιλέγουν οι τελικοί καταναλωτές.

2) Διάφοροι φόροι και επιβαρύνσεις που «φουσκώνουν» εντυπωσιακά  τους λογαριασμούς ρεύματος (αποκαλούμενοι «επιβαρύνσεις υπέρ τρίτων»)…

–         Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που επέδρασαν στις μεγάλες αυξήσεις των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος των ευρωπαϊκών νοικοκυριών στη δεκαετία που μεσολάβησε μεταξύ πρώτου εξαμήνου 2009 έως και πρώτου εξαμήνου 2018;

ü Οι αυξητικές τάσεις που επικράτησαν στις περισσότερες χώρες μέλη τη ΕΕ των 28 προκειμένου να εξασφαλίσουν ικανοποιητικές κεφαλαιακές αποδόσεις ή να περιορίσουν τις ζημιές λόγω ανταγωνισμού κλπ…

ü Η επιβολή περιβαλλοντικών φόρων και έμμεσων επιβαρύνσεων που καταβάλλονται από τους καταναλωτές για την κάλυψη των τελών ή επιδοτήσεων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ).

ü Η αύξηση των φορολογιών των καταναλωτών για την επίτευξη δημοσιονομικών στόχων: η εμπρόθεσμη πληρωμή των λογαριασμών ρεύματος επιτρέπει την αύξηση των εσόδων των κρατικών προϋπολογισμών που καλύπτουν διάφορες δημόσιες δαπάνες…

Ο ΠΙΝΑΚΑΣ 2 είναι αποκαλυπτικός των αυξήσεων που επιβλήθηκαν από φόρους και διάφορες εισφορές και επιβαρύνσεις ανά kWh μεταξύ των πρώτων εξαμήνων των ετών 2009 και 2018:

Ü Κατά μέσον όρο στις χώρες της ΕΕ οι σχετικές φορολογικές κλπ αυξήσεις ανήλθαν  σε 71% μέσα σε μια δεκαετία και επιβάρυναν άμεσα το σύνολο των νοικοκυριών που είναι τελικοί καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για γενικευμένες φορολογικές επιβαρύνσεις με τα έσοδα να καλύπτουν αφενός ανάγκες των προϋπολογισμών ή/και να αποτελούν περιβαλλοντικούς φόρους και τέλη που καταβάλλονται στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.

Ü Η κατά 71% αύξηση των φορολογιών επί των τιμολογίων για ηλεκτρική ενέργεια των νοικοκυριών ήταν πολλαπλάσια της ανόδου του πληθωρισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 κατά το ίδιο διάστημα. Επισημαίνεται ότι η προσπάθεια για δημιουργία μιας Ενιαίας Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ξεκίνησε το 2009, τη μεγαλύτερη χρονιά ύφεσης στην Ευρώπη και αμέσως μετά την χρηματιστηριακή κρίση στις ΗΠΑ…

Ωστόσο, παρά την υψηλή ανεργία επελέγη η πολιτική των σταδιακών επιβαρύνσεων των φορολογιών στην καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια που πλήρωναν τα νοικοκυριά, ενώ την ίδια περίοδο περίπου άρχισαν να καταγράφουν μεγάλες ζημιές οι επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρισμού…

Ü Συνολικά από τις 27 χώρες, για τις οποίες υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία, σε 25 χώρες σημειώθηκαν πολύ μεγάλες έως μέτριες αυξήσεις των φορολογικών επιβαρύνσεων και μόνον σε δύο κατεγράφησαν μειώσεις (Μάλτα -25% και Ουγγαρία -7%) στην επισκοπούμενη δεκαετία.

Ü «Πρωταθλήτρια» των φορολογιών επί των καταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας αναδείχθηκε η Ελλάδα με ποσοστό ανόδου… 641% στην επισκοπούμενη δεκαετία!

Παρά την πρωτοφανούς διάρκειας οικονομική κρίση που βίωσε η Ελλάδα και τη μείωση του ΑΕΠ κατά περίπου 25%,η φορολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας αποτέλεσε την πλέον προσφιλή μέθοδο αφαίρεσης αγοραστικής δύναμης από τα νοικοκυριά για να καλυφθούν τα δημοσιονομικά ελλείμματα και να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των δανειστών για ομαλή αποπληρωμή του Εξωτερικού Δημόσιου Χρέους…

Μία από τις ορατές αρνητικές συνέπειες της ανωτέρω πολιτικής είναι ότι οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί της ΔΕΗ φαίνεται να ξεπερνούν σε αξία τα 3 δισ. ευρώ. Το τεράστιο αυτό ποσό θα πρέπει τελικά να καταβληθεί από τους καταναλωτές καθώς δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί – για ευνόητους λόγους – από τον κρατικό προϋπολογισμό…

Ü Μετά την Ελλάδα άλλες τρεις χώρες κατά σειρά παρουσίασαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις στους φόρους και στις λοιπές επιβαρύνσεις για καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια από αντιπροσωπευτικά νοικοκυριά: Βρεταννία534%, Λεττονία 422% και Πορτογαλία 408%.

Ειδικά, για την περίπτωση της Βρεταννίας οι μεγάλες αυξήσεις των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος είχαν αποτελέσει σημείο «έντονης πολιτικής τριβής» που οδήγησε σε μεγάλη έρευνα για τα αίτια των μεγάλων αυξήσεων. Επίσης, ως νησιωτική χώρα λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων διασυνδέσεων της με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα η Βρεταννία αναζητεί τρόπους ενίσχυσης της αυτάρκειάς της με ένα «ισχυρό ενεργειακό μείγμα» με στροφή περισσότερο προς την πυρηνική ενέργεια και τις ΑΠΕ, ενώ εγκαταλείφθηκε έγκαιρα η κοστογόνος ανθρακική ηλεκτροπαραγωγή.

Στην περίπτωση της Πορτογαλίας εντυπωσιάζουν οι σημαντικά χαμηλότερες τιμολογήσεις σε σύγκριση με τη γειτονική Ισπανία – από την οποία εξασφαλίζει και τις διεθνείς διασυνδέσεις της για μεταφορές μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρενέργειας – αλλά με τις διαφορές να σμικρύνονται εντυπωσιακά μετά την επιβολή πολύ μεγάλου ύψους φορολογικών επιβαρύνσεων επί των τιμολογίων ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά της Πορτογαλίας. Σύμφωνα με τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, πάνω από το 52% της ηλεκτροπαραγωγής της Πορτογαλίας καλύπτεται από τις Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ), οι οποίες αναπτύχθηκαν στη βάση μεγάλων βιώσιμων μονάδων σε αντίθεση με το «ελληνικό μοντέλο» που σχεδιάσθηκε άναρχα και με μικρό μέσο μέγεθος ιδιωτικών μονάδων ΑΠΕ…

ΠΙΝΑΚΑΣ 2
ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΩΝ ΑΠΌ ΦΟΡΟΥΣ ΚΛΠ ΣΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΡΕΥΜΑ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ
Μεταξύ των πρώτων εξαμήνων των ετών 2009 και 2018 (σε €/kWh μεταβ. σε %)
ΕΛΛΑΔΑ	641
Μ. ΒΡΕΤΑΝΝΙΑ	534
ΛΕΤΤΟΝΙΑ	422
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ	408
ΣΛΟΒΑΚΙΑ	154
ΙΡΛΑΝΔΙΑ	117
ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ	114
ΡΟΥΜΑΝΙΑ	112
ΓΑΛΛΙΑ	108
ΚΥΠΡΟΣ	102
ΠΟΛΩΝΙΑ	94
ΓΕΡΜΑΝΙΑ	83
ΙΣΠΑΝΙΑ	80
ΣΛΟΒΕΝΙΑ	74
ΒΕΛΓΙΟ	72
ΕΕ 28 ΧΩΡΕΣ	71
ΕΣΘΟΝΙΑ	71
ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ	67
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ	48
ΑΥΣΤΡΙΑ	39
ΚΡΟΑΤΙΑ	35
ΔΑΝΙΑ	34
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ	18
ΤΣΕΧΙΑ	18
ΣΟΥΗΔΙΑ	17
ΟΛΛΑΝΔΙΑ	3
ΟΥΓΓΑΡΙΑ	-7
ΜΑΛΤΑ	-25
ΙΤΑΛΙΑ	:
ΠΗΓΗ: EUROSTAT, επεξεργασία στοιχείων

5)  Η ΕΚΤΙΝΑΞΗ ΤΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΡΕΥΜΑΤΟΣ

 

Ο ΠΙΝΑΚΑΣ 3 δείχνει ανάγλυφα πως έχουν διαμορφωθεί οι λογαριασμοί ρεύματος των νοικοκυριών κατά το πρώτο εξάμηνο 2018 σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2009, δηλαδή την χρονιά που ξεκίνησε στην Ευρώπη μια μεγάλη ύφεση που σταδιακά ξεπεράσθηκε…

Βασικά συμπεράσματα από τα παρατιθέμενα στοιχεία είναι τα ακόλουθα:

Ü  Μέσα σε μια δεκαετία οι λογαριασμοί ρεύματος (μαζί με τους φόρους κλπ) αυξήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 25%, έναντι αύξησης κατά 8% που κατεγράφη επί των τιμολογίων χωρίς φόρους, τέλη για ΑΠΕ, φορολογικούς φόρους κλπ…

Συγκρίνοντας τα στοιχεία από τους ΠΙΝΑΚΕΣ 1 και 3 διαπιστώνεται ότι κατά το πρώτο εξάμηνο 2018: οι λογαριασμοί ρεύματος στην ΕΕ των 28 είναι κατά 58% αυξημένοι έναντι των τιμολογήσεων (χωρίς τις διάφορες φορολογίες). Υπάρχει, δηλαδή, υπερφορολόγηση, της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω των λογαριασμών που αποστέλλονται στα νοικοκυριά…

 

Ü  Η διαπιστούμενη υπερφορολόγηση των νοικοκυριών – τελικών καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας έχει αρνητικές συνέπειες ιδιαίτερα για τις ανθρακικές και λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής – κατηγορία στην οποία υπάγεται σημαντικός αριθμός μονάδων της ΔΕΗ… – με αποτέλεσμα να καταγραφούν μεγάλες ζημιές και να κλείνουν αντιοικονομικές μονάδες, ακόμη και εάν είναι σχετικά σύγχρονες…

Ü  Μεταξύ 28 χωρών της ΕΕ, που έχουν συγκρίσιμα στοιχεία δεκαετίας (2009 – 2018), μόνον σε πέντε χώρες έχουν καταγραφεί μειώσεις των λογαριασμών ρεύματος (συμπεριλαμβανομένων σε αυτούς φόρων κλπ) για νοικοκυριά: Μάλτα -25%, Ουγγαρία -24%, Ολλανδία -14%, Λουξεμβούργο – 11% και Ιταλία -1%.

Ενδεικτικό των μεγάλων διαφορών που υπάρχουν σε περιφερειακό επίπεδο είναι ότι οι λογαριασμοί ρεύματος στο Βέλγιο είναι κατά 60% από αυτούς που πληρώνουν τα νοικοκυριά στη γειτονική Ολλανδία!

Συνεπώς, τα στοιχεία του ΠΙΝΑΚΑ 3 συνοπτικά δείχνουν ότι για τους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών μακροχρόνια:

ü  Στην επισκοπούμενη δεκαετία 2009 – 2018 κυριάρχησαν οι ανοδικές τάσεις…

ü  Ακόμη και σε περιφερειακό επίπεδο διαπιστώνονται αποκλίσεις του ύψους των λογαριασμών μεταξύ γειτονικών χωρών…

Ü  Η Ελλάδα αναδείχθηκε σε «πρωταθλήτρια αυξήσεων» των λογαριασμών ρεύματος νοικοκυριών (συμπεριλαμβανομένων σε αυτούς φόρων κλπ) με ποσοστό ανόδου 62%, δηλαδή υπερδιπλάσια άνοδος αυτής του μέσου όρου της ΕΕ των 28 (+25%) κατά τη δεκαετία 2009 – 2018…

Βεβαίως, αυτή η εκτίναξη των λογαριασμών στην Ελλάδα μακροχρόνια συνέπεσε με την εκτόξευση των απλήρωτων λογαριασμών των πελατών της ΔΕΗ και τη δραματική συρρίκνωση των άλλοτε πολύ μεγάλων κερδών της… Σημειωτέον ότι ακόμη και η πολύ μεγάλη μείωση των συνολικών αποδοχών των εργαζομένων της ΔΕΗ κατά το 2010 (περίπου 700 εκατ. σε ετήσια βάση) δεν στάθηκε ικανή να αποτρέψει τη συρρίκνωση των καθαρών κερδών αλλά και να επιταχύνει τη μείωση των μεριδίων της στη λιανική αγορά (για νοικοκυριά)…

Ü  Εκτός της Ελλάδας άλλες δύο «νότιες χώρες» κατέγραψαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις λογαριασμών ρεύματος (συμπεριλαμβανομένων διαφόρων φόρων): η Ισπανία με 51% και η Πορτογαλία με 49%.

Εκτός από την προσπάθεια οικονομικής στήριξης των ΑΠΕ, από τους αναλυτές η μεγάλη αύξηση των λογαριασμών ρεύματος αποδίδεται και στην ανεπάρκεια των διασυνδέσεων μεταφοράς από τα δίκτυα υψηλής τάσης που συνδέουν την Ισπανία (και κατ΄ επέκταση την Πορτογαλία)  με τη γειτονική Γαλλία.

 

 

6)  ΟΙ ΧΩΡΕΣ ΜΕ ΤΟΥΣ «ΠΙΟ ΦΟΥΣΚΩΜΕΝΟΥΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥΣ»…

Ü  Ο παρατιθέμενος ΠΙΝΑΚΑΣ 3 αποκαλύπτει τις χώρες μέλη της ΕΕ των 28 που έχουν τους πιο ακριβούς λογαριασμούς ρεύματος:

Η «πράσινη» Δανία έχει τους πιο αυξημένους λογαριασμούς ρεύματος για νοικοκυριά, οι οποίοι στο πρώτο εξάμηνο 2018 έφθασαν να είναι κατά 52% υψηλότεροι από τους μέσους λογαριασμούς  της ΕΕ των 28… Πάνω από το 60% της ηλεκτροπαραγωγής της Δανίας προέρχεται πλέον από Ανανεώσιμες Πηγές… Πρόκειται για ένα τεράστιο «ενεργειακό άλμα» εάν σκεφθεί κανείς ότι μέχρι πριν από λίγα χρόνια σχεδόν το 50% της ηλεκτροπαραγωγής της Δαανίας καλυπτόταν από ανθρακικά εργοστάσια που τροφοδοτούνταν με εισαγόμενο λιθάνθρακα…

Στη δεύτερη θέση μεταξύ των «28» με βάση τους  ακριβότερους λογαριασμούς ρεύματος συμπεριλαμβανομένων και των φόρων βρίσκεται μόνιμα πλέον η Γερμανία, με τους τελικούς καταναλωτές να πληρώνουν 45% ακριβότερα το ρεύμα σε σύγκριση με τον μέσον όρο της ΕΕ… Εντούτοις, παρά το «πανάκριβο ρεύμα» η γερμανική οικονομία δεν φαίνεται να επηρεάζεται ιδιαίτερα, καθώς η ανεργία στη Γερμανία βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα της Ευρώπης με 3,1% (με εξαίρεση την Τσεχία στο …1,9%) έναντι 7,8% που είναι ο μέσος όρος της ανεργίας στην Ευρωζώνη και 6,5% στην ΕΕ των 28. Προφανώς η υψηλή παραγωγικότητα των βιομηχανιών και των εργαζομένων της Γερμανίας φαίνεται να αντισταθμίζει τα προβλήματα από το πολύ υψηλό ενεργειακό κόστος.

Όμως, η «μεγάλη στροφή» προς τις ΑΠΕ και το υψηλό κόστος που έφερε είχε πολύ αρνητικές συνέπειες στην οικονομική κατάσταση των «ενεργειακών κολοσσών» της Γερμανίας…

Τέλος στην τρίτη θέση μεταξύ των χωρών με τους πιο ακριβούς λογαριασμούς ρεύματος βρίσκεται το Βέλγιο, που βρίσκονται 33% υψηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ των 28.

Ü  Εξάλλου, σύμφωνα με τα στοιχεία της EUROSTAT, συνολικά τρεις από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ έχουν τα πιο ακριβά τιμολόγια ρεύματος για νοικοκυριά: Γερμανία, Ισπανία και Ιταλία.

Σχετικά με την Ιταλία υπογραμμίζεται ότι οι «ακριβοί λογαριασμοί» της συνδέονται με:

ü  τη μεγάλη αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, ενώ οι μονάδες καύσης φυσικού αερίου αποτελούν τη σπονδυλική στήλη για ταχεία κίνηση και κάλυψη της πτώσης της παραγωγής από ΑΠΕ και

ü  τις περιορισμένης μεταφορικής ισχύος διασυνδέσεις της από βορρά και Ελλάδα, που πιθανόν μπορεί να χρησιμεύουν και ως «εργαλεία» για την τεχνητή διαμόρφωση των τιμών χονδρικής σε υψηλά επίπεδα…

Ü  Σε ότι αφορά στη Γαλλία με την πολύ ισχυρή οικονομία βαριά βιομηχανία οι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος μπορεί να είχαν μια εντυπωσιακή αύξηση κατά 45% στην επισκοπούμενη δεκαετία (2009 – 2018), αλλά τα νοικοκυριά δαπανούν για τους λογαριασμούς ρεύματος 15% λιγότερο από αυτούς που πληρώνουν κατά μέσον όρο τα νοικοκυριά στην ΕΕ των 28… Το χαμηλό κόστος παραγωγής από τον «πυρηνικό στόλο» εξηγεί ως ένα βαθμό και το σχετικά χαμηλό ποσοστό – κοντά στο 20% – των ΑΠΕ στην εγχώρια ηλεκτροπαραγωγή.

 

ΠΙΝΑΚΑΣ 3
ΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ (*) ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ/ ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ (2009 – 2018)
Για Καταναλώσεις Ηλεκτρικής Ενέργειας 2.500 kWh – 5.000 kWh, με φόρους και διάφορες επιβαρύνσεις, σε ευρώ/ kWh
	1ο εξάμ. 2009	1ο εξάμ. 2018	Μετ. 2018/2009 σε %	2018: Τιμή/ χώρα με βάση MO ΕΕ των 28 (%)
ΕΛΛΑΔΑ	0,1154	0,1866	62	-9
ΙΣΠΑΝΙΑ	0,1577	0,2383	51	16
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ	0,1508	0,2246	49	9
ΕΣΘΟΝΙΑ	0,0922	0,1348	46	-34
ΛΕΤΤΟΝΙΑ	0,1052	0,1531	46	-25
ΓΑΛΛΙΑ	0,1206	0,1754	45	-15
ΒΕΛΓΙΟ	0,1916	0,2733	43	33
ΡΟΥΜΑΝΙΑ	0,0976	0,1333	37	-35
ΓΕΡΜΑΝΙΑ	0,2282	0,2987	31	45
Μ. ΒΡΕΤΑΝΝΙΑ	0,1466	0,1839	25	-10
ΕΕ 28 ΧΩΡΕΣ	0,1640	0,2053	25	0
ΠΟΛΩΝΙΑ	0,1131	0,1410	25	-31
ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ	0,1296	0,1612	24	-21
ΚΥΠΡΟΣ	0,1558	0,1893	22	-8
ΣΛΟΒΕΝΙΑ	0,1346	0,1613	20	-21
ΣΟΥΗΔΙΑ	0,1602	0,1917	20	-7
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ	0,0823	0,0979	19	-52
ΙΡΛΑΝΔΙΑ	0,2030	0,2369	17	15
ΔΑΝΙΑ	0,2699	0,3126	16	52
ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ	0,0951	0,1097	15	-47
ΚΡΟΑΤΙΑ	0,1151	0,1311	14	-36
ΤΣΕΧΙΑ	0,1455	0,1573	8	-23
ΑΥΣΤΡΙΑ	0,1909	0,1966	3	-4
ΣΛΟΒΑΚΙΑ	0,1540	0,1566	2	-24
ΙΤΑΛΙΑ	0,2098	0,2067	-1	1
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ	0,1882	0,1671	-11	-19
ΟΛΛΑΝΔΙΑ	0,1979	0,1706	-14	-17
ΟΥΓΓΑΡΙΑ	0,1483	0,1123	-24	-45
ΜΑΛΤΑ	0,1708	0,1285	-25	-37
ΠΗΓΗ: EUROSTAT  (*) ΣΗΜ.: Σύμφωνα με την Eurostat, πρόκειται για τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που αφορούν για αντιπροσωπευτικά νοικοκυριά σε κάθε χώρα – μέλος  (medium size household consumers)

 

7)  ΟΙ …»ΤΙΓΡΕΙΣ» ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ…

 

Ü  Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τις …»τίγρεις» της Ανατολικής Ευρώπης τα νοικοκυριά των οποίων καταβάλλουν ποσά για τους χαμηλότερους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος… Έτσι, η Βουλγαρία είναι «πρωταθλήτρια» στους χαμηλούς λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών. Αυτές οι καλές επιδόσεις συνδέονται με δύο βασικούς παράγοντες:

ü  Σχεδόν το 35% της ηλεκτροπαραγωγής της παράγεται από πυρηνικούς αντιδραστήρες που εξασφαλίζουν χαμηλό κόστος παραγωγής, αλλά υψηλή απορροφητικότητα σε γειτονικές χώρες όπως είναι η Ελλάδα…

ü  Το 43% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από λιγνίτες με αρκετά καλές θερμικές αποδόσεις που διατηρούν σε χαμηλά επίπεδα το κόστους παραγωγής ηλεκτρενέργειας.

Βεβαίως υπάρχουν και άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που έχουν πολύ χαμηλούς λογαριασμούς ρεύματος για νοικοκυριά, όπως είναι η Λιθουανία, Ουγγαρία Κροατία και Ρουμανία. Γενικά οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που σχετικά πρόσφατα απέκτησαν οικονομίες της αγοράς παρουσιάζουν ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης και αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης. Αυτές οι θετικές εξελίξεις – σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες, όπως είναι η χαμηλή φορολόγηση των επιχειρήσεων – ευνοούν αυξημένους ρυθμούς ανόδου της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και διατήρησής των λογαριασμών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε χαμηλά επίπεδα

ΣΥΝΤΑΞΗ:

Για την FORUMEGI

ΚΙΜΩΝ ΣΤΕΡΙΩΤΗΣ

δρ οικονομολόγος, τέως δ/ντής Επικοινωνίας Ομίλου ΔΕΗ

———————————————————————————-

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ «ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ» ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΝΕΩΝ ΕΣΟΔΩΝΓΙΑ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ

Το Ηλεκτρικό Σύστημα αλλάζει με ταχείς ρυθμούς και θα δημιουργηθούν νέες «ευκαιρίες» και «προκλήσεις», που επιβάλλουν την κατάλληλη προσαρμογή των «επιχειρηματικών μοντέλων».Οι Διαχειριστές Δικτύων Διανομής έχουν τη «μοναδική ευκαιρία» να μετατραπούν σε «σπονδυλικές στήλες» των «παραδοσιακών Ηλεκτρικών Συστημάτων».Ενώ για πολλές δεκαετίες οι Παραγωγοί Ηλεκτρικής Ενέργειας «μονοπωλούσαν» τις αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας και οι Διανομής είχαν ένα «συμπληρωματικό ρόλο» να παίξουν με βάση τις αποφάσεις των Παραγωγών, τώρα «οι ρόλοι αλλάζουν»…Οι Εταιρείες Διανομής μπορούν να προσφέρουν περισσότερες και πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες προς τους Πελάτες και τους Καταναλωτές… Η μετακύλιση Κερδών από τους «παραδοσιακούς Παραγωγούς» προς τις σύγχρονες Εταιρείες Διανομής… Αυτά είναι τα Βασικά Συμπεράσματα μελέτης που καταρτίσθηκε από το World Economic Forum με τίτλο «The Future of Electricity: New Technologies Transforming the Grid Edge»Βλέπε: https://www.weforum.org/reports/the-future-of-electricity-new-technologies-transforming-the-grid-edge

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥΩστόσο, υπογραμμίζουμε ότι η επίτευξη του Στρατηγικού Στόχου του Μετασχηματισμού των Εταιρειών Διαχείρισης – Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί εφόσον:1.    Μεταβάλλεται το Ρυθμιστικό Πλαίσιο και εξασφαλίζεται η απαιτούμενη «ευελιξία» ώστε οι Διαχειριστές Δικτύων Διανομής να μπορούν να συναγωνίζονται «επί ίσοις όροις» τις ιδιωτικές εταιρείες που – αναπόφευκτα… – θα μπουν στις Νέες Τεχνολογίες των Δικτύων….2.    Οι Διαχειριστές Διανομής εξασφαλίζουν τους απαραίτητους Οικονομικούς Πόρους, το Ανθρώπινο Δυναμικό κλπ που είναι απαραίτητοι για τη δημιουργία Νέων Εσόδων πέραν αυτών που εξασφαλίζονται από τα κεντρικά προσδιοριζόμενα Τέλη Διανομής που μπαίνουν στους Λογαριασμούς Ηλεκτρικούς Ρεύματος….3.    Οι Εταιρείες Διανομής πρέπει να αποκτήσουν ΠΕΆΤΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ και ΚΟΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ που να είναι ανάλογα με αυτά του Ιδιωτικού Τομέα…Εάν δεν υλοποιηθούν οι ανωτέρω Στρατηγικοί Στόχοι τότε φοβούμαστε ότι μπορεί να επέλθει ταχεία οικονομική κατάρρευση των Εταιρειών Διαχείρισης Δικτύων Διανομής  που μπορεί να συμπαρασύρει και τυχόν συνδεδεμένες με αυτές ή μετοχικά ελεγχόμενες από Μητρικές Εταιρείες Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας…Εύλογο το ερώτημα:-        Μπορεί μια Μητρική Εταιρεία Ηλεκτροπαραγωγής με θυγατρική Εταιρεία Διανομής να αξιοποιήσει τις «νέες μεγάλες προκλήσεις»;-        Η Απάντηση είναι ΝΑΙ εφόσον οι Νέες Τεχνολογίες στα Δίκτυα Διανομής κλπ αποτελέσουν «ξεχωριστό αντικείμενο Επικερδούς Επιχειρηματικής Δραστηριότητας»…

Στη συνέχεια παρατίθενται τα κύρια σημεία της μελέτης του WEF για το Μέλλον του Ηλεκτρικού Συστήματος.

ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ

Τρεις είναι οι κύριες τάσεις που διαμορφώνονται και χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή:1) Εξηλεκτρισμός μεγάλων τομέων της Οικονομίας, όπως είναι οι Μεταφορές και η Θέρμανση. Η ανάπτυξη του εξηλεκτρισμού με δεδομένη την πολιτική για μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου αναπόφευκτα θα είναι συνδεδεμένη με την περαιτέρω ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).2) Αποκέντρωση του Ηλεκτρικού Συστήματος για μείωση του Κόστους Διανομής Ενεργειακών Πόρων (costs of distributed energy resources – DERs) εξασφαλίζοντας αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, αποτελεσματικότερη διανομή της Παραγωγής, μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα της Ζήτησης και εξοικονόμηση ενέργειας.Η Αποκέντρωση θα κάνει περισσότερο «ευαίσθητους» τους Πελάτες στις αλλαγές του Συστήματος και θα απαιτείται μεγαλύτερος συντονισμός.3) Ανάπτυξη της ψηφιοποίησης των δικτύων (έξυπνοι μετρητές κλπ), προώθηση του αυτοματισμού συστήματα κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κλπ.Η προώθηση της ψηφιοποίησης θα ενισχύσει τις τάσεις για μεγαλύτερο έλεγχο της καταναλισκόμενης και παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, ενίσχυση του αυτοματισμού και βελτιστοποίηση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής. Οι ανωτέρω περιγραφείσες κυρίαρχες τάσεις θα έχουν ως τελικό αποτελέσματα:

• Συνεχείς αλλαγές στις τεχνολογίες με αποτέλεσμα τη μείωση του Κόστους με γρήγορους ρυθμούς.

• Αλλαγές των «επιχειρηματικών μοντέλων» που θα είναι πρέπει πλέον περισσότερο προσανατολισμένα στις ανάγκες των Καταναλωτών ηλεκτρικης ενέργειας.

• Μεταβολές στα μεγέθη απασχόλησης του εγκατεστημένου Ηλεκτροπαραγωγικού Δυναμικού κάτω από την επίδραση νέων μεταβλητών, όπως θα είναι η αυξανόμενη χρησιμοποίηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Τα «νέα επιχειρηματικά μοντέλα» μάλλον θα προκαλέσουν μείωση των εσόδων από Ηλεκτροπαραγωγή σε όφελος των εταιρειών Διανομής και των υπηρεσιών παροχής λιανικών υπηρεσιών.

• Τα «έξυπνα και αποκεντρωμένα δίκτυα» θα καταφέρουν να έχουν μεγαλύτερη αξιοπιστία, ασφάλεια, περιβαλλοντική βιωσιμότητα και θα δημιουργήσουν «νέες ευκαιρίες» για παροχή υπηρεσιών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΤΕΡΑΣΤΙΩΝ ΑΞΙΩΝ… Το Ηλεκτρικό Σύστημα που βρίσκεται σε φάση πολύ μεγάλων αλλαγών θα δημιουργήσει «μεγάλες ευκαιρίες» για τη δημιουργία νέων υπεραξιών που μπορεί να ανέλθουν στην επόμενη δεκαετία – σύμφωνα με σχετική ανάλυση του  World Economic Forum – 2.4 τρισ. δολάρια…Επιπλέον σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση θα είναι δυνατόν να επιτευχθούν οι εξής κατωτέρω Στόχοι:

• Δημιουργία ενός ολοένα και «πιο καθαρού ενεργειακού μείγματος».

• Μεγαλύτερες δυνατότητες επιλογών για του Καταναλωτές και τους Πελάτες.

• Δημιουργία Νέων Θέσεων Εργασίας με εργαζόμενους και στελέχη που θα μπορούν να αξιοποιούν και να παρέχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες για τις Νέες Ενεργειακές Τεχνολογίες.

• Παροχή μεγαλύτερων δυνατοτήτων Επιλογών για τους Καταναλωτές.

• Τεχνολογίες που θα είναι σε όφελος των Νοικοκυριών χαμηλού Εισοδήματος.

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙΗ μη έγκαιρη προσαρμογή των εθνικών Ηλεκτρικών Συστημάτων και των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας εγκυμονεί πολλαπλούς Κινδύνους, όπως:Ü   Απώλεια επενδεδυμένων Κεφαλαίων και Θέσεων Εργασίας λόγω μη έγκαιρης προετοιμασίες στις αλλαγές που φέρνουν οι νέες τεχνολογίες.Ü   Απώλειες αξιών για τα «ενδιαφερόμενα μέρη» (stakeholders) εάν δεν κατανοήσουν ότι τα Δίκτυα Διανομής θα αποτελούν τη «σπονδυλική στήλη» των Ηλεκτρικών Συστημάτων. Οι «συστάσεις» του WEF για την αποφυγή των ανωτέρω Κινδύνων είναι:1.   Ανασχεδιασμός του Ηλεκτρικού Συστήματος με Σκοπό:-         να αλλάξουν οι «κανόνες του παιχνιδιού»,-         να ανατεθούν νέου ρόλοι τους Διαχειριστές Δικτύων,-         να προωθηθούν οι Καινοτομίες και η πλήρης διάθεση διαφορετικών πηγών  Ηλεκτρικής Ενέργειας.2.   Υιοθέτηση «νέων επιχειρηματικών μοντέλων»  για Νέες Πηγές Εσόδων.

ΚΙΜΩΝ ΣΤΕΡΙΩΤΗΣ Δρ Οικονομολόγος

oataktos.wordpress